Pisagorun insana həyat dərsi verən mükəmməl stəkan dizaynı
Pifaqor, miladdan əvvəl 580-li illərə damğasını vuran bir elm insanı idi. Bu gün hələ onun kəşf etdiyi məlumatlar, riyaziyyat dərslərində oxudulur. Həndəsi formalı əslində mükəmməl bir uyğunlaşma içində olduqlarını ilk dəfə Pisagorun teoremlerinde görürük. Ancaq özü, elm xaricində insanın ölçülü davranması üzərinə söylədikləriylə əslində həyat boyu dərs alacağımız saylı şəxsiyyətlərdəndir.
Teach.az xəbər verir ki, yaşadığı dövrdə Yunan xalqının iqtisadi vəziyyəti olduqca yaxşı idi. Edilən döyüşlər və yüksək gəlir səviyyələri, insanların daha da ac gözlü olmalarına səbəb olub. Əlbəttə bu rahat mühitdə müxtəlif mütəfəkkirlər yetişir və içində olduqları sistemi tənqid etməyə başlayıblar. Pifaqor, antik çağlardan günümüzə, insanların Zeusa inandıqları dövrdən bu günlərə qədər adını xatırladığımız saysız mütəfəkkirlərin biridir. Ancaq ən ölçülüsü olduğu müzakirə edilməz bir gerçəkdir.
Özünün insanın balanssızlığı və həmişə daha çoxuna olan arzusu qarşısında söylədikləri, tək bir dizaynında üzümüzə yumruq kimi vurur:
Sıradan bir stəkan gördünüz. Ancaq bu stəkan, müəyyən bir miqdardan daha çox maye ilə doldurulunca içindəki hər şeyi boşaldır:
Lüks içində yaşayan idarəçiləri və zəngin insanları gözünə kəsdirən Pifaqor, bu dizaynı edib. A şəkilində stəkanın, içinə qoyulacaq maye üçün sahib olduğu hacimsel boşluqları görürük. B şəkilində bir problem görünmür. Çünki stəkanın aşağıya dönük olan boşluğuna hələ maye çatmamış vəziyyətdədir. Ancaq C şəkilində olması lazım olandan çox maye doldurulunca, D'də göründüyü üzrə stəkan içindəki bütün maye boşalır.
Hər ifadəsinə və insanlara verdiyi hər dərsdə Pifaqor, tutarlı və ölçülü bir insan olmağı müdafiə edib. Hətta həddindən artıqlığı belə ölçü olaraq gördüyünü söyləyə bilərik. Əlbəttə bu ölçü, əlimizdəki hər şeyi itirməmizə səbəb olacaq yeganə ölçüdür.
Stəkanın orijinal halına baxıldığında, çöldən necə bir dizayna sahib olduğunu görmək mümkün deyil. Çünki məqsəd də onsuz da tam olaraq budur. Bizlər də çöldən insan olaraq görünə bilərik. Ancaq içimizdəki artıqlıqlar, sahibi olduğumuz hər şeyi birdən itirməmizə yol aça bilər. Üstəlik birdən və gözlənilməz bir anda, həm də tam da istədiyimiz o çoxluğa çatmaq üzrəykən.
Bir stəkanla insanlara həyatlarını xilas edəcək dərs vermək bu an belə çətindir. Bu dizaynın üzərindən 2500 ildən çox zaman keçdiyini də düşünmək lazımdır. O halda "müasir həyat" olaraq təyin etdiyimiz həyatımızın, əslində yaşadığımız dövrlə əlaqədar olmadığını düşünməkdə fayda var. Nəticədə bundan 500 il əvvəl yaşasaydım, özümüzdən əvvəlki tarixə görə müasir bir həyat davam edir olacaqdıq.
Nəticə olaraq ekstremizm və ölçüsüz olmanın dayandırılacağı məntiqli bir şey tapmadığımızı görürük. Nə ətrafımız, nə yaşadıqlarımız nə də içində olduğumuz dövr; Heç biri acgözlülüyümüzü açıqlamır. Pisagorun bunu sadə bir stəkanla əsrlərdir göstərməsinə baxmayaraq anlamırıq.
Fira
Teach.az xəbər verir ki, yaşadığı dövrdə Yunan xalqının iqtisadi vəziyyəti olduqca yaxşı idi. Edilən döyüşlər və yüksək gəlir səviyyələri, insanların daha da ac gözlü olmalarına səbəb olub. Əlbəttə bu rahat mühitdə müxtəlif mütəfəkkirlər yetişir və içində olduqları sistemi tənqid etməyə başlayıblar. Pifaqor, antik çağlardan günümüzə, insanların Zeusa inandıqları dövrdən bu günlərə qədər adını xatırladığımız saysız mütəfəkkirlərin biridir. Ancaq ən ölçülüsü olduğu müzakirə edilməz bir gerçəkdir.
Özünün insanın balanssızlığı və həmişə daha çoxuna olan arzusu qarşısında söylədikləri, tək bir dizaynında üzümüzə yumruq kimi vurur:
Sıradan bir stəkan gördünüz. Ancaq bu stəkan, müəyyən bir miqdardan daha çox maye ilə doldurulunca içindəki hər şeyi boşaldır:
Lüks içində yaşayan idarəçiləri və zəngin insanları gözünə kəsdirən Pifaqor, bu dizaynı edib. A şəkilində stəkanın, içinə qoyulacaq maye üçün sahib olduğu hacimsel boşluqları görürük. B şəkilində bir problem görünmür. Çünki stəkanın aşağıya dönük olan boşluğuna hələ maye çatmamış vəziyyətdədir. Ancaq C şəkilində olması lazım olandan çox maye doldurulunca, D'də göründüyü üzrə stəkan içindəki bütün maye boşalır.
Hər ifadəsinə və insanlara verdiyi hər dərsdə Pifaqor, tutarlı və ölçülü bir insan olmağı müdafiə edib. Hətta həddindən artıqlığı belə ölçü olaraq gördüyünü söyləyə bilərik. Əlbəttə bu ölçü, əlimizdəki hər şeyi itirməmizə səbəb olacaq yeganə ölçüdür.
Stəkanın orijinal halına baxıldığında, çöldən necə bir dizayna sahib olduğunu görmək mümkün deyil. Çünki məqsəd də onsuz da tam olaraq budur. Bizlər də çöldən insan olaraq görünə bilərik. Ancaq içimizdəki artıqlıqlar, sahibi olduğumuz hər şeyi birdən itirməmizə yol aça bilər. Üstəlik birdən və gözlənilməz bir anda, həm də tam da istədiyimiz o çoxluğa çatmaq üzrəykən.
Bir stəkanla insanlara həyatlarını xilas edəcək dərs vermək bu an belə çətindir. Bu dizaynın üzərindən 2500 ildən çox zaman keçdiyini də düşünmək lazımdır. O halda "müasir həyat" olaraq təyin etdiyimiz həyatımızın, əslində yaşadığımız dövrlə əlaqədar olmadığını düşünməkdə fayda var. Nəticədə bundan 500 il əvvəl yaşasaydım, özümüzdən əvvəlki tarixə görə müasir bir həyat davam edir olacaqdıq.
Nəticə olaraq ekstremizm və ölçüsüz olmanın dayandırılacağı məntiqli bir şey tapmadığımızı görürük. Nə ətrafımız, nə yaşadıqlarımız nə də içində olduğumuz dövr; Heç biri acgözlülüyümüzü açıqlamır. Pisagorun bunu sadə bir stəkanla əsrlərdir göstərməsinə baxmayaraq anlamırıq.
Fira
