Dünya 2 dərəcə daha isti olsa nə olar?
Dünya 2 dərəcə selsi daha isti olarsa, pis vəziyyətə düşərik. Çünki kondisionerlərin açmaq yalnız müvəqqəti bir sərinləmək başqa bir şey olmayacaq. Dünyamız bu fəlakətə doğru gün keçdikcə bir addım daha irəliləyərkən Birləşmiş Millətlər bir tədbir ala bilmək üçün beynəlxalq bir razılaşma olan Paris sazişini imzaladı.
Qlobal istiləşmə davamlı bəhs edilən bir 'fəlakət' olması ilə bərabər az qala heç bir ölkənin istənildiyi qədər tədbir almadığı bir faktdır. Kapitalist istehsal prosesi qəddar bir vəziyyətə gəldiyindən, nə ətraf mühitin çirklənməsi, nə də hava çirkliliyi nəzərə alınmır. Əlbəttə ki, getmək üçün daha yaxşı bir yer yoxdur, buna görə mövcud olanları qorumaq istəyi ya da refleksi müxtəlif görüşlər və razılaşmaların formalaşmasına gətirib çıxarır. Ancaq dəyərli bir şey gördüyümüzü də söyləmək çox doğru deyil.
Buna baxmayaraq, biz bildirdiyimiz kimi işə davam edən Birləşmiş Millətlər Təşkilatı, bu günədək istiliyi sənaye sahəsinə qaytarmağa çalışır. Lakin son 20 il ərzində Avropa İttifaqı Şurası G8 (indi G7) tərəfindən hazırlanan siyasətlər və sazişlər çərçivəsində bu iki dərəcə istiliyinə istinad edirdi. Yaxşı iki dərəcəni bu qədər əhəmiyyətli edən nədir?
Hər şey 1975-ci ildə başladı; təəccüblü bir şəkildə bir iqtisadçı olan Dr. William Nordhaus, istiləşmə planetini qlobal iqtisadiyyat üçün təhlükə olaraq gördü. Nordhaus və Tətbiqi Sistem Analizi Enstitüsü'ndeki həmkarları özlərinə "Karbon qazı buraxılmasına nəzarət edə bilirikmi?" deyə soruşdu. Nordhaus, qlobal olaraq 2 dərəcəlik istiliyin (insan qaynaqlı olaraq ortaya çıxan karbondioksidə bağlı olaraq) son bir neçə yüz min il içərisində iqlimimizi dəyişdirəcəyini söylədi.
Yaxşı bir iqlim alimi olmayan Nordhaus niyə 2 dərəcəlik istiliyi istinad aldı? Bu sual soruşula biləcək ən təbii sual idi. Çünki Nordhaus da bu sualı düşünmüş olacaq ki cavabını çox elmi səbəblərə əsaslandırdı. Karbondioksidin planeti istilətdiyini bildiyi üçün, Nordhaus atmosferdəki konsentrasiyasının iki qatına çıxarılması vəziyyətində nə olacağını hesabladı ki bu qlobal artımda 2 dərəcəyə bərabər idi. Ayrıca, William Nordhaus etdiyi hesablamalarda bu artımın 2030-ci ilin ətrafında "təhlükə bölgəsi" nə doğru getdiyini gördü.
Bununla birlikdə elm adamları, önümüzdəki 20 il ərzində, insan istehsalı istixana qazları səbəbiylə artan istilik təhlükələrinə qarşı xəbərdarlıq etdi. 1992-ci ildə BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyası quşçuluq üçün təhlükəli insan müdaxiləsini dayandırmaq üçün keçirilmişdi, lakin emissiyalara və ya artan qlobal temperatura heç bir məhdudiyyət qoyulmamışdır. Çünki soyuq müharibənin bitdiyi dövrlərdə edilən bu müqavilə tam mənasıyla tək qütblü bir dünya üçün ortaya çıxmışdı. Ya da başqa bir şəkildə ifadə edəcək olsaq; Sovet İttifaqının ləğv edilməsi qlobal gücün tam kapitalist rejimdə qalmasına səbəb oldu və sərmaye üçün yeni və böyük bazar dünyanın şərqində hazır gözləyirdi.Belə bir mühitdə bəzi köklü dəyişikliklər istehsalı səbəbindən, mənfəətə təsir göstərəcəyi üçün deaktiv vəziyyətdə idi. 2 dərəcənin siyasətlərdə iştirak etməsi üçün 4 il daha gözlənildi və ətraf-mühit nazirlərindən ibarət Avropa Şurası bu mövzunu görüşdü. Daha sonra yəni Nordhaus'un ilk iki dərəcəni müzakirəsinin üzərindən 40 il keçdikdən sonra, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının 2016da Paris Müqaviləsindəki iki dərəcə sərhədini təsdiqlədi.
XX əsrin qlobal temperaturu orta hesabla 14 dərəcə idi. Digər tərəfdən, 1880-ci ildən sonra dünya 1 dərəcə qızdırıldı. Ancaq bu artımın 3-də 2-si 1975-ci sonra reallaşdı. Və 21-ci əsrdə bu günə qədər keçən müddətdə istilik hər il rekord dərəcədə artdı və 20 dərəcə oldu.
Dünyanın bu ankı qədər isti olduğu son zaman bundan tam 1100 il əvvəl idi. Digər tərəfdən, 2 dərəcə istilik əhəmiyyətsiz görünsə də, qlobal istiləşmə çox təsirli olur, çünki uzun müddətli bir hadisədir. Başqa sözlə, 2 dərəcə panelə daha çox əks olunmaqdadır.
shrn
Qlobal istiləşmə davamlı bəhs edilən bir 'fəlakət' olması ilə bərabər az qala heç bir ölkənin istənildiyi qədər tədbir almadığı bir faktdır. Kapitalist istehsal prosesi qəddar bir vəziyyətə gəldiyindən, nə ətraf mühitin çirklənməsi, nə də hava çirkliliyi nəzərə alınmır. Əlbəttə ki, getmək üçün daha yaxşı bir yer yoxdur, buna görə mövcud olanları qorumaq istəyi ya da refleksi müxtəlif görüşlər və razılaşmaların formalaşmasına gətirib çıxarır. Ancaq dəyərli bir şey gördüyümüzü də söyləmək çox doğru deyil.
Buna baxmayaraq, biz bildirdiyimiz kimi işə davam edən Birləşmiş Millətlər Təşkilatı, bu günədək istiliyi sənaye sahəsinə qaytarmağa çalışır. Lakin son 20 il ərzində Avropa İttifaqı Şurası G8 (indi G7) tərəfindən hazırlanan siyasətlər və sazişlər çərçivəsində bu iki dərəcə istiliyinə istinad edirdi. Yaxşı iki dərəcəni bu qədər əhəmiyyətli edən nədir?
Hər şey 1975-ci ildə başladı; təəccüblü bir şəkildə bir iqtisadçı olan Dr. William Nordhaus, istiləşmə planetini qlobal iqtisadiyyat üçün təhlükə olaraq gördü. Nordhaus və Tətbiqi Sistem Analizi Enstitüsü'ndeki həmkarları özlərinə "Karbon qazı buraxılmasına nəzarət edə bilirikmi?" deyə soruşdu. Nordhaus, qlobal olaraq 2 dərəcəlik istiliyin (insan qaynaqlı olaraq ortaya çıxan karbondioksidə bağlı olaraq) son bir neçə yüz min il içərisində iqlimimizi dəyişdirəcəyini söylədi.
Yaxşı bir iqlim alimi olmayan Nordhaus niyə 2 dərəcəlik istiliyi istinad aldı? Bu sual soruşula biləcək ən təbii sual idi. Çünki Nordhaus da bu sualı düşünmüş olacaq ki cavabını çox elmi səbəblərə əsaslandırdı. Karbondioksidin planeti istilətdiyini bildiyi üçün, Nordhaus atmosferdəki konsentrasiyasının iki qatına çıxarılması vəziyyətində nə olacağını hesabladı ki bu qlobal artımda 2 dərəcəyə bərabər idi. Ayrıca, William Nordhaus etdiyi hesablamalarda bu artımın 2030-ci ilin ətrafında "təhlükə bölgəsi" nə doğru getdiyini gördü.
Bununla birlikdə elm adamları, önümüzdəki 20 il ərzində, insan istehsalı istixana qazları səbəbiylə artan istilik təhlükələrinə qarşı xəbərdarlıq etdi. 1992-ci ildə BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyası quşçuluq üçün təhlükəli insan müdaxiləsini dayandırmaq üçün keçirilmişdi, lakin emissiyalara və ya artan qlobal temperatura heç bir məhdudiyyət qoyulmamışdır. Çünki soyuq müharibənin bitdiyi dövrlərdə edilən bu müqavilə tam mənasıyla tək qütblü bir dünya üçün ortaya çıxmışdı. Ya da başqa bir şəkildə ifadə edəcək olsaq; Sovet İttifaqının ləğv edilməsi qlobal gücün tam kapitalist rejimdə qalmasına səbəb oldu və sərmaye üçün yeni və böyük bazar dünyanın şərqində hazır gözləyirdi.Belə bir mühitdə bəzi köklü dəyişikliklər istehsalı səbəbindən, mənfəətə təsir göstərəcəyi üçün deaktiv vəziyyətdə idi. 2 dərəcənin siyasətlərdə iştirak etməsi üçün 4 il daha gözlənildi və ətraf-mühit nazirlərindən ibarət Avropa Şurası bu mövzunu görüşdü. Daha sonra yəni Nordhaus'un ilk iki dərəcəni müzakirəsinin üzərindən 40 il keçdikdən sonra, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının 2016da Paris Müqaviləsindəki iki dərəcə sərhədini təsdiqlədi.
XX əsrin qlobal temperaturu orta hesabla 14 dərəcə idi. Digər tərəfdən, 1880-ci ildən sonra dünya 1 dərəcə qızdırıldı. Ancaq bu artımın 3-də 2-si 1975-ci sonra reallaşdı. Və 21-ci əsrdə bu günə qədər keçən müddətdə istilik hər il rekord dərəcədə artdı və 20 dərəcə oldu.
Dünyanın bu ankı qədər isti olduğu son zaman bundan tam 1100 il əvvəl idi. Digər tərəfdən, 2 dərəcə istilik əhəmiyyətsiz görünsə də, qlobal istiləşmə çox təsirli olur, çünki uzun müddətli bir hadisədir. Başqa sözlə, 2 dərəcə panelə daha çox əks olunmaqdadır.
shrn
