Mavi gözlər mavi piqmentli olmasalar da niyə mavi rəngdə görünür?
Mavi olduğunu sandığımız rənglər əslində mavi deyil, yalnız təbiətin bizə oynadığı kiçik bir lazer nümayişindən ibarətdir.
Mavi təbiətdə çox məşhur olmayan bir rəngdir. Qəribə quş tüyü, bir neçə çiçək ləçəkləri və ya bəlkə də ultra nadir bir lobster istisna olmaqla, təbii dünyada mavi nümunələri görmək nadirdir. Bu görə, az sayda insanın mavi gözləri olduğundan bizə bir az qəribə görünə bilər amma elə deyil.
Qəribədir ki, mavi gözlərdə mavi piqmentlər yoxdur. Bu vəziyyət, səmanı maviyə çevirən effektə bənzər bir fenomen olan TYNDALL effektinden qaynaqlanır.
Bəs TYNDALL effekti nədir?
İşıq bölgüsü və ya TYNDALL hadisəni olaraq da bilinən TYNDALL efekti bir kolloid ya da bir süspansiyonda kiçik hissəciklər içərisində partiküllər vasitəsilə işıq saçılmasıdır. Dağılan işıq sıxlığı, tezliyin dördüncü qüvvətinə bağlı olması ilə Rayleigh dağılımına bənzəyir.
Gözün rəngli qisimi olan iris, iki qat hüceyrədən ibarətdir: Üstdəki Stromae və altındakı epitel. Mavi gözlərdə strom yarımşəffaf bir təbəqədir və bir genetik mutasiya səbəbiylə sıx piqmentə malikdir. Görünən ağ işıq ona vurduqca işıq dalğaları saçır.
Qısa dalğalarda hərəkət etdiyi üçün mavi digər rənglərə nisbətən daha çox dağılmışdır; daha asanlıqla əks olunur və daha görünür. Eyni yerdə olan mavi gözlər müəyyən vaxtlarda başqalarına nisbətən daha canlı ola bilər, onların rəngləri otaqdakı işıq keyfiyyətilə bağlıdır.
Boz gözlər üçün molar gözlərlə oxşar bir fenomendir, lakin stromada daha çox kollagen var. Bu substratı daha şəffaf edir və mavi tonları nəmləndirir. Yaşıl göz üçün Tyndall təsiri hələ də baş verir. Ancaq aşağı konsentrasiyalarda stroma melanin piqmentini ehtiva edir, mavi obrazı daha qaranlıq, daha yaşıl rəngə çevirir.
Açıq bir gündə baxdığınız səma mavi pigmentli hissəciklər olduğu üçün deyil, işıq saçılması səbəbiylə maviyə bənzəyir. Bu təsir Rayleigh saçılması olaraq bilinir.Böyük ölçüdə bənzər bir təsir olsa da, işıq saçan parçacıqların işığın dalğa boyundan çox daha kiçik olması səbəbiylə fərqlilik göstərir.
Bir an üçün mavi gözlərə geri dönsək, əslində təbii dünyada mavi gördüyünüz zamanların çoxu, struktur rəngləndiricilərdir.Bir çox mavi rəngli quşun əslində mavi tükləri yoxdur. İşıq əks etdirmə xüsusiyyətlərini dəyişdirən tük quruluşunda nano kanallar sayəsində yalnız mavi rəngdədir. Hətta bəzi meyvələr belə mavi olduğunu düşündüyümüz amma əslində bizə maviymiş kimi gələn bir göz yanılsamasından ibarətdir.
shrn.
Mavi təbiətdə çox məşhur olmayan bir rəngdir. Qəribə quş tüyü, bir neçə çiçək ləçəkləri və ya bəlkə də ultra nadir bir lobster istisna olmaqla, təbii dünyada mavi nümunələri görmək nadirdir. Bu görə, az sayda insanın mavi gözləri olduğundan bizə bir az qəribə görünə bilər amma elə deyil.
Qəribədir ki, mavi gözlərdə mavi piqmentlər yoxdur. Bu vəziyyət, səmanı maviyə çevirən effektə bənzər bir fenomen olan TYNDALL effektinden qaynaqlanır.
Bəs TYNDALL effekti nədir?
İşıq bölgüsü və ya TYNDALL hadisəni olaraq da bilinən TYNDALL efekti bir kolloid ya da bir süspansiyonda kiçik hissəciklər içərisində partiküllər vasitəsilə işıq saçılmasıdır. Dağılan işıq sıxlığı, tezliyin dördüncü qüvvətinə bağlı olması ilə Rayleigh dağılımına bənzəyir.
Gözün rəngli qisimi olan iris, iki qat hüceyrədən ibarətdir: Üstdəki Stromae və altındakı epitel. Mavi gözlərdə strom yarımşəffaf bir təbəqədir və bir genetik mutasiya səbəbiylə sıx piqmentə malikdir. Görünən ağ işıq ona vurduqca işıq dalğaları saçır.
Qısa dalğalarda hərəkət etdiyi üçün mavi digər rənglərə nisbətən daha çox dağılmışdır; daha asanlıqla əks olunur və daha görünür. Eyni yerdə olan mavi gözlər müəyyən vaxtlarda başqalarına nisbətən daha canlı ola bilər, onların rəngləri otaqdakı işıq keyfiyyətilə bağlıdır.
Boz gözlər üçün molar gözlərlə oxşar bir fenomendir, lakin stromada daha çox kollagen var. Bu substratı daha şəffaf edir və mavi tonları nəmləndirir. Yaşıl göz üçün Tyndall təsiri hələ də baş verir. Ancaq aşağı konsentrasiyalarda stroma melanin piqmentini ehtiva edir, mavi obrazı daha qaranlıq, daha yaşıl rəngə çevirir.
Açıq bir gündə baxdığınız səma mavi pigmentli hissəciklər olduğu üçün deyil, işıq saçılması səbəbiylə maviyə bənzəyir. Bu təsir Rayleigh saçılması olaraq bilinir.Böyük ölçüdə bənzər bir təsir olsa da, işıq saçan parçacıqların işığın dalğa boyundan çox daha kiçik olması səbəbiylə fərqlilik göstərir.
Bir an üçün mavi gözlərə geri dönsək, əslində təbii dünyada mavi gördüyünüz zamanların çoxu, struktur rəngləndiricilərdir.Bir çox mavi rəngli quşun əslində mavi tükləri yoxdur. İşıq əks etdirmə xüsusiyyətlərini dəyişdirən tük quruluşunda nano kanallar sayəsində yalnız mavi rəngdədir. Hətta bəzi meyvələr belə mavi olduğunu düşündüyümüz amma əslində bizə maviymiş kimi gələn bir göz yanılsamasından ibarətdir.
shrn.
